sonbao
Thành Viên Tích Cực
Tổng số bài gửi : 65
Join date : 11/11/2009
Age : 33
 |  Tiêu đề: Hà Thị Cầu - Người hát xẩm cuối cùng ở Việt Nam p2 Sat Nov 21, 2009 12:12 pm | |
| “Độc quyền” hát xẩm tuổi 80
Bà là một kho tàng độc nhất vô nhị về làn điệu và lối hát. Nói theo cách bây giờ, bà là “bà hoàng hát xẩm”...
Ngày 25/12/2004 vừa qua, ở tuổi ngấp nghé 80, với “thâm niên” gần 70 năm hát xẩm, NSƯT Hà Thị Cầu chính thức được Hội Văn nghệ dân gian VN trao bằng công nhận Nghệ nhân dân gian cấp quốc gia (cùng 2 nghệ nhân người dân tộc thiểu số).
Bốn bức tường gian nhà nhỏ ở thôn Phố Mỹ (xã Quảng Phúc, Yên Mô, Ninh Bình) “trang hoàng” đầy những bằng khen, tất cả đều hạng nhất. Giọng xẩm sang sảng, tay nhị lão luyện cho đến giờ vẫn không suy xuyển. Hiện trên thị trường, có hai đĩa: Xẩm chợ của Hồ Gươm Audio và Hát Xẩm của Viện Âm nhạc, tổng cộng cũng được 12 bài.
Đĩa Hát Xẩm tuy chỉ là “đĩa xanh” (chất lượng không cao) nhưng có nhiều bài đặc sắc, đặc biệt có Thập ân, bà hát liền 23 phút. Cả hai đĩa đều không ghi thời điểm phát hành, nhưng ước tính chúng phải lưu hành đến 7 - 8 năm nay. Bao nhiêu khách du lịch đã đến Việt Nam và mang tiếng hát bà đi khắp thế giới.
Quê bà ở xã Yên Phú (Ý Yên, Nam Định). Nhà bà 3 đời hát xẩm. Bà ngồi thúng, bố mẹ gánh đi hát xẩm từ nhỏ. Lên 10 đã có thể hát lấy tiền thiên hạ. Năm 11 tuổi, bố bà qua đời. Hai mẹ con đi hát mới tới Yên Mô. Về sau bà lấy ông Mậu - Trùm phường xẩm Yên Mô - khi ấy bà 16 tuổi, ông 49. Ông tuy mù, mặt lại rỗ nhưng bầu nhị trống phách… đều giỏi và cực đào hoa.
Bà là vợ thứ 18 (tưởng bà đùa, tôi phải hỏi lại)! Một năm 10 tháng, họ đi lưu diễn 3 người - có cả bà thứ 12 đánh trống. Bà kéo nhị, ông đàn bầu. Kiếm được không ít, đại khái mỗi buổi diễn được hai xâu tiền… Nhưng mỗi khi về Yên Mô gia tài còn lại vẫn chỉ hai cái niêu - một rang một nấu. Ông mất, bà ở vậy từ năm 33 tuổi.
Năm Ất Dậu, vợ chồng bà dạt vào khu 4, lên “Mường”, nhờ thế mà tránh chết đói. Vào giữa những năm 1950, có chủ trương tập hợp những người hát xẩm vào hợp tác xã để kiếm sống “chính đáng” bằng việc vót tăm, bện chổi. Con đường phát triển của xẩm chấm dứt từ đây. Nhưng chỗ bà Cầu ở, không có nhiều người hát xẩm đủ để lập HTX. Bà đã đầu tư quá nhiều thời gian để thành thạo một nghệ thuật là xẩm và không còn biết làm gì khác.
Bà không phải nông dân, nên đến tận những năm 1980 mới được cấp ruộng. Khoảng những năm 1960, bà mất một người con và phải cho đi một người nữa - cũng vì đói. Nhắc lại những chuyện ấy, bà lại đưa chiếc khăn mặt vắt vai lên chấm nước mắt.
Trong nghệ thuật hát xẩm, không biết còn có người thứ hai như bà Cầu không, nhưng việc có tiếng, được xã hội công nhận xét ra cũng không đem lại cho bà quyền lợi đáng kể gì về vật chất.
Hiện bà không một đồng trợ cấp hay “tác quyền”. Chị Mận là con gái út làm ruộng, chạy chợ nuôi mẹ. Bà có 3 người con, nhưng không ai theo được nghiệp xẩm. Và có thể khẳng định, bà không có đệ tử - không ai thừa hưởng hết được vốn liếng của bà hoặc có thể hát theo kiểu của bà!
Một nhà nghiên cứu cho biết, bất cứ lúc nào anh cũng muốn ghi âm vì mỗi lần bà hát mỗi khác - nói theo cách bây giờ là phiêu. Khi chúng tôi đến thăm bà vào cuối tháng 11/2004, tuy vẫn được nghe bà đàn hát, phách sênh thỏa thích nhưng bà không được khỏe đã lâu. Bà phải hạ suốt nhị xuống (kiểu như giảm tông) và bẻ làn để hát. Trước đây, bà vẫn thường được vời tới các đám giỗ, mỗi “show” cũng được vài trăm, “cát-xê” ở nông thôn như thế là cao lắm. Nhưng nay chị Mận không dám cho mẹ đi nữa… Bà chuyển sang ăn chay và phải kiêng uống rượu. Việc này không dễ…
Nghệ nhân Hà Thị Cầu đã được thu âm gồm có 2 CD: Xẩm Chợ (của Hồ Gươm Audio - 7 bài) và Hát Xẩm (của Viện Âm Nhạc - 5 bài)
Gươm Audio - 7 bài) và Hát Xẩm (của Viện Âm Nhạc - 5 bài)
* List 7 bài của đĩa Xẩm Chợ (mp3, file RAR: 38.97 MB):
1. Lời giới thiệu
2. Xẩm huê tình
3. Xẩm thập ân
4. Sáng cả đêm rằm
5. Trương Chi
6. Rể lười
7. Giọt nước cánh bèo
8. Ngược đời
* List 5 bài của đĩa Xẩm Chợ (mp3, file RAR - 2 phần: 102.60 MB, tên file có thể ko đúng do file tải từ mạng về có tên ko rõ ràng):
1. Anh Khoa
2. Đat nuoc canh beo
3. Nhoi nay
4. Thap an
5. Thuoc phien
Trích:
Part 1: http://www.mediafire.com/?0dank4ipdal
Part 2: http://www.mediafire.com/?0z24xx05wez | |
|
